PMS to zespół fizycznych, emocjonalnych i behawioralnych objawów, które występują u kobiet w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego (zwykle 7–14 dni przed miesiączką) i ustępują z początkiem krwawienia. Dotyka nawet 80–90% kobiet w wieku rozrodczym, przy czym u 3–8% przybiera postać ciężką (PMDD – przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne).
Podstawą PMS są zmiany hormonalne i ich wpływ na układ nerwowy oraz inne narządy.
Wahania hormonów płciowych:
- Estrogen i progesteron: Po owulacji ich poziom gwałtownie rośnie, a następnie spada, jeśli nie dojdzie do zapłodnienia. Spadek progesteronu przed miesiączką może zaburzać równowagę neuroprzekaźników (np. serotoniny).
- Aldosteron: Wzrost poziomu tego hormonu powoduje zatrzymanie wody i sodu, prowadząc do obrzęków.
Neuroprzekaźniki:
- Serotonina: Jej niedobór w fazie lutealnej wiąże się z drażliwością, lękiem i apatią.
- GABA: Zmniejszona aktywność tego neuroprzekaźnika może nasilać niepokój.
- Endorfiny: Spadek ich poziomu odpowiada za zwiększoną wrażliwość na ból.
Prostaglandyny:
- Związki te, uwalniane pod koniec cyklu, wywołują skurcze macicy, bóle brzucha i głowy.
Wrażliwość na kortyzol:
- Wzmożona reakcja na stres w fazie lutealnej (w drugiej połowie cyklu) pogłębia objawy emocjonalne.
Objawy i subiektywne odczucia kobiet
PMS obejmuje ponad 150 objawów, które można podzielić na kilka kategorii:
Objawy fizyczne:
- Ból: Skurcze macicy, bóle podbrzusza, piersi (mastalgia), głowy (często migrenowe), mięśni i stawów.
- Obrzęki: Opuchlizna dłoni, stóp, twarzy lub brzucha (uczucie „napompowania”).
- Problemy trawienne: Wzdęcia, zaparcia lub biegunki, nudności.
- Zmęczenie: Wyczerpanie, brak energii mimo snu.
- Zmiany skórne: Trądzik, przetłuszczanie się włosów.
Objawy emocjonalne:
- Drażliwość: Nieuzasadniona złość, łatwe wpadanie w konflikty.
- Lęk i niepokój: Uczucie napięcia, przyspieszone bicie serca.
- Smutek i płaczliwość: Wrażliwość na krytykę, poczucie bezradności.
- Wahania nastroju: Euforia przeplatająca się z apatią.
Objawy poznawcze:
- Zaburzenia koncentracji: Trudności w skupieniu się, „mgła mózgowa”.
- Problemy z pamięcią: Zapominanie codziennych spraw.
Objawy behawioralne:
- Zmiany apetytu: Wilczy głód (zwłaszcza na słodycze lub słone przekąski) lub brak apetytu.
- Zaburzenia snu: Bezsenność lub nadmierna senność.
- Izolacja społeczna: Unikanie kontaktów z bliskimi.
Czynniki zaostrzające PMS
-
- Stres: Nasila objawy emocjonalne.
- Dieta: Nadmiar soli, kofeiny, alkoholu lub cukru.
- Brak aktywności fizycznej: Pogłębia zmęczenie i bóle.
- Predyspozycje genetyczne: Jeśli matka lub siostra cierpiały na PMS, ryzyko wzrasta.
Jak łagodzić objawy PMS?
Dieta:
- Ogranicz sól, cukier i kofeinę.
- Włącz magnez (np. pestki dyni), witaminę B6 (awokado) i kwasy omega-3 (ryby).
- Olej z wiesiołka dwuletniego – Kwas gammalinolenowy (GLA) wspomaga łagodzenie problemów menstruacyjnych.
Aktywność fizyczna:
- Ćwiczenia aerobowe (spacery, joga) zwiększają poziom endorfin.
Suplementacja:
- Magnez (zmniejsza skurcze), witamina E (łagodzi ból piersi), dziurawiec (działa przeciwdepresyjnie).
Techniki relaksacyjne:
- Medytacja, masaże, terapia ciepłem (termofor na brzuch).
Farmakoterapia:
- środki przeciwbólowe, tabletki antykoncepcyjne (stabilizują hormony).
Fizjoterapia:
- Zabiegi biorezonansowe np. Sweeper CT2
Podsumowanie
PMS to złożony zespół wynikający z interakcji hormonów, neuroprzekaźników i czynników środowiskowych. Choć objawy bywają uciążliwe, odpowiednie zarządzanie stylem życia, dieta i wsparcie medyczne mogą znacząco poprawić komfort kobiety. Ważne, aby nie bagatelizować PMS – to realny stan, który wymaga empatii i zrozumienia.
