Znaczenie selenu dla zdrowia
Selen to silny antyutleniacz, pełniący istotną rolę w walce z wolnymi rodnikami, wzmacnianiu układu odpornościowego. Zwiększa np. poziom wytwarzanych przeciwciał i aktywność białych krwinek.
Selen jest jednym z niezbędnych mikroelementów, który musi być dostarczany w pożywieniu. Zawartość selenu w produktach spożywczych różni się, ponieważ selen znajduje się w glebie. Ma to ścisły związek z jego niedoborem w żywności. W związku z tym, że w Europie, w paśmie od Finlandii po Turcję gleby są ubogie w selen, większość obywateli naszego kraju przyjmuje ten pierwiastek w niedostatecznej ilości.
Do grupy osób z obniżonym poziomem selenu we krwi mogą należeć:
- palacze papierosów,
- alkoholicy,
- astmatycy,
- osoby z zaburzeniami płodności.
Odpowiednio wysoki poziom selenu jest warunkiem prawidłowego działania selenoprotein. Selenoproteiny, zawarte w komórkach ssaków, kontrolują funkcjonowanie systemu przeciwutleniaczy, działanie hormonów tarczycy, układu immunologicznego, a w szczególności odpowiedzi komórkowej, produkcję nasienia oraz czynność gruczołu krokowego.
Bezpiecznym i skutecznym sposobem suplementacji selenu jest podawanie organicznych związków tego pierwiastka w formie selenometioniny. Zalecana dawka dobowa selenu wynosi od 50 do 200 mcg (w przeliczeniu na elementarny selen). Nie należy przekraczać dawki 400 mcg w przypadkach profilaktycznych i bez konsultacji z lekarzem.
Selen działa jako silny antyutleniacz
Selen pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym, bierze udział w wytwarzaniu enzymu, który chroni błony komórkowe przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Badania naukowe wykazały, iż jest on konieczny do prawidłowego funkcjonowania układów enzymatycznych. Enzym peroksydaza glutationowa chroni przede wszystkim czerwone krwinki i błony komórkowe przed szkodliwym wpływem wolnych rodników. Dzięki temu spełnia bardzo istotną rolę we wzmacnianiu układu odpornościowego organizmu, zwiększa poziom wytwarzanych przeciwciał i aktywność białych krwinek.
Selen pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy – wspomaga układ hormonalny tarczycy, która zawiera najwięcej selenu ze wszystkich organów. Odgrywa rolę jako katalizator produkcji czynnego hormonu tarczycy.
Selen wykazuje wyjątkowo silne właściwości ochronne przeciw zapadaniu na niektóre nowotwory. Badania na grupie osób, która otrzymywała selen i grupie, która dostawała placebo wykazały, że suplementacja selenem obniża zachorowalność na raka prostaty aż o 63%, a na inne nowotwory jak jelita grubego – 58% czy płuc – 48%
Selen może zabezpieczać przed zatruciem niektórymi metalami ciężkimi jak np. ołów. Selen zabezpiecza również przed zatruciem rtęcią, chroniąc organizm przez jej szkodliwym działaniem oraz usuwając ją z organizm.
Wspomaga prawidłowe działanie ośrodkowego układu nerwowego.
Odpowiedni poziom selenu w organizmie ma również wpływ na zdrową skórę oraz paznokcie.
Niedobory selenu w organizmie
Niedobór selenu jest źródłem poważnych problemów zdrowotnych u wielu milionów ludzi. Organizm na brak selenu reaguje bólem mięśni, osłabieniem, uczuciem zmęczenia, podatnością na choroby wirusowe i bakteryjne.
Również w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów przyczyną może być niedobór selenu. Kolejnymi objawami niedoboru selenu jest anemia czy chroniczna niewydolność nerek. Badania wykazały również zbyt niski poziom selenu u palaczy papierosów, alkoholików (są źródłem powstawania wolnych rodników). Do grupy osób z obniżonym poziomem selenu we krwi należą także astmatycy.
W trakcie uprawiania sportu lub przy ciężkiej pracy fizycznej istnieje wysokie zapotrzebowanie na tlen, i dlatego powstaje wiele wolnych rodników tlenowych. Poprzez ich działanie w komórkach mięśniowych ubywa selenu, jak również glutationu. Selen jest wskazany przy nadmiernym wysiłku psychicznym i fizycznym.
Zbyt mała ilość przyjmowanego selenu w pożywieniu może spowodować jego niedobór w organach płciowych kobiet i mężczyzn. Wcześniej u bezpłodnych małżeństw przyczyna bezpłodności w ponad 80 % leżała po stronie kobiety. Obecnie sytuacja jest odwrotna, coraz częściej przyczyną braku potomka jest mężczyzna.
Selen uczestniczy w spermatogenezie, poprawia płodność u mężczyzn
Niedobór tego pierwiastka śladowego może między innymi prowadzić do męskiej niepłodności. Selen występuje w wysokim stężeniu w nasieniu i odgrywa ważną rolę w podtrzymaniu sprawności seksualnej mężczyzn.
Selen wchodzi w skład osłonki mitochondrium nasienia i tym samym może wpływać na zachowanie i czynność plemników.
Wykazano, że wspomaganie leczenia przez zmianę diety, w tym suplementację selenu i witaminy B-12, zwiększa liczbę plemników i poprawia ich ruchliwość. W leczeniu niepłodności męskiej skuteczne okazały się również inne antyoksydanty, takie jak witamina C, witamina E. Badania sugerują także, że suplementacja selenu obniża zapadalność na raka prostaty.
Niedobór selenu, w połączeniu z zatrutym środowiskiem, stresem, niezdrowym trybem życia mogą powodować złą jakość nasienia i niepłodność u mężczyzn. Polska należy do krajów o niskiej zawartości selenu w glebie, dlatego wskazana jest suplementacja tego ważnego pierwiastka.
Uzupełnianie niedoborów selenu
Podawanie selenu pomaga szybciej usunąć wolne rodniki. Przyspiesza regenerację mięśni. Selen pomaga w walce z przemęczeniem i nadmierną nerwowością. Z tego względu systematyczne uzupełnianie diety selenem i przeciwutleniaczami już od dawna jest normą w krajach wysokorozwiniętych (np. Szwecja, Stany Zjednoczone, Japonia).
Źródła selenu w pożywieniu:
- orzechy brazylijskie
- tuńczyk
- nasiona słonecznika
- wątroba, serce, nerki wieprzowe, wołowe i cielęce
- owoce morza i ryby (szczególnie śledzie)
- czosnek i cebula
- brązowy ryż, pieczywo razowe
- kiełki pszenicy, otręby pszenne, ziarna kukurydzy
- jaja
- drożdże
Referencje:
Altern Ther Health Med. 1996 Jul; 2(4): 59-62, 65-7 Selen: w stronę lepszego zrozumienia. (Selenium: a quest for better understanding.) Badmaev V, Majeed M, Passwater RA
Sabinsa Corporation, Piscataway, NJ, USA
Urologiia 1999 Jul; (4): 29-32 Selen jest skuteczny w leczeniu obniżonej płodności u mężczyzn [Selenium correction of male subfertility]. Nikolaev AA, Lutskii DL, Lozhkina LV, Bochanovskii VA, Goncharova LA
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8971064
http://www.imma-polska.pl/substancje-mitochondrialne/znaczenie-selenu-dla-zdrowia-czlowieka/
